Nabestaanden MH17 aan het woord

“Ze liegen, we weten dat ze liegen, en zij weten dat wij weten dat ze liegen.” Met die woorden begon de eerste spreker Ria van der Steen op 7 september haar emotionele betoog over hoe haar verlies nog steeds impact heeft op haar dagelijks leven. Zij verloor zeven jaar geleden haar vader en haar stiefmoeder en zij heeft nog altijd geen antwoord op de voor haar zo belangrijke vragen. Onze kantoorgenoot Evert staat haar – en andere nabestaanden – bij in deze loodzware periode. Op donderdag 23 september zal hij nog vier andere nabestaanden bijstaan die gaan spreken en hij zal die ochtend namens een Maleisische familie een verklaring voordragen.

Meer dan 100 nabestaanden spreken zich uit

De afgelopen drie weken hebben bijna honderd nabestaanden aan de rechtbank Den Haag de impact van het verlies van hun dierbare aan de rechter toegelicht. Het zittingsblok maakt onderdeel uit van het strafproces tegen drie Russen en een Oekraïner die worden verdacht van het veroorzaken van de MH17-ramp. Sommige nabestaanden komen aan het woord via een videobelverbinding en ook is het mogelijk om van tevoren een video boodschap op te nemen die tijdens de zitting wordt afgespeeld. Zowel de nationale als internationale media hebben ruim aandacht besteed aan dit onderdeel van de procedure, omdat nog nooit eerder op zulke grote schaal het spreekrecht werd uitgeoefend. Het is uniek in de Nederlandse strafrechtspleging.

Het spreekrecht

Sinds 2005 is de rol van het slachtoffer in het strafproces versterkt en kunnen slachtoffers of hun nabestaanden gebruik maken van het spreekrecht tijdens het onderzoek ter terechtzitting. Het spreekrecht beoogt hen te helpen bij het verwerken van de geestelijke gevolgen van ernstige misdrijven. Daarnaast vormt het spreekrecht een procedurele erkenning van de slachtoffers en hun nabestaanden, door hun een prominentere plaats ter zitting te geven.

In november 2021 zal de strafzaak worden voortgezet. Eerst zal aandacht worden gegeven aan de claims die de nabestaanden hebben ingediend en op 8 november staat de laatste dag voor het spreekrecht gepland. Vervolgens zal medio november het Openbaar Ministerie uitvoerig uitleggen welke straf passend is (het requisitoir voordragen), waarna in maart en april 2022 de verdediging aan het woord zal komen. Niet eerder dan 22 september 2022 zal de rechtbank een eindvonnis wijzen.